Autisme en motoriek
Bij kinderen met autisme wordt er soms gesproken over een ‘houterige’ of onhandige motoriek. Hoewel autisme in zijn kern gaat om een anders-werkend-brein, lijkt er dus ook een invloed te zijn op motorische functies. Er circuleren verschillende meningen over het waarom hiervan. In dit bericht zal ik toelichten welke linken er volgens mij bestaan tussen autisme en motoriek.
Ik ben de laatste om te beweren dat ik alles zou weten over autisme. Wat ik hier neerschrijf is dan ook mijn mening, en niet meer dan dat.
Op basis van wat ik in praktijk zie en in vakliteratuur lees, meen ik drie redenen te zien waarom de motoriek bij kinderen met autisme moeilijk kan verlopen.
- Zwakke executieve functies hebben invloed op het coördineren of afstemmen van bewegingen.
- Een andere zintuiglijke verwerking, met name op vlak van proprioceptie, beïnvloedt het bijsturen van bewegingen.
- Moeilijkheden op vlak van centrale coherentie spelen een rol bij krachtdosering.
Maak je geen zorgen indien dit als Chinees klinkt. De vaktermen zijn vernoemd, en nu is het tijd voor gewone taal.
Kinderen met autisme (maar ook volwassenen) ervaren moeilijkheden met hun interne computer: het deel van de hersenen waarmee we onszelf aansturen. We gebruiken dit deel om te plannen, te organiseren, te starten of te stoppen met iets, impulsen te onderdrukken, … Deze vaardigheden hebben we ook nodig bij motorische activiteiten. Denk maar aan de coördinatie bij het trappenlopen of het klimmen op een klimrek. Maar bijvoorbeeld ook sturen en afremmen bij het fietsen, stoppen met rennen voor je tegen de muur botst, …
Als we denken aan de zintuigen komen we gewoonlijk niet verder dan de bekende 5: horen, zien, ruiken, proeven en voelen. Maar we hebben ook allemaal zintuigen die ons iets vertellen over ons eigen lichaam (denk bijvoorbeeld aan pijn, warmte/koude, …). Proprioceptie is ook zo een zintuig dat ons informatie geeft over ons eigen lichaam. Het gaat hierbij om informatie die we binnen krijgen via onze spieren. Bijvoorbeeld: als ik mijn arm in de lucht steek, voel ik aan mijn spieren dat mijn arm omhoog is. Denk ook aan het verschil dat je voelt tussen knippen in dun papier en knippen in stevig karton.
Kinderen met autisme hebben vaak een verstoorde verwerking op dit vlak. Ze ontvangen weinig of geen informatie via de spieren, waardoor ze hun lichaamshouding of krachtdosering moeilijk kunnen bijsturen. Het is ook best mogelijk dat de spieren die informatie wel doorgeven aan de hersenen, maar dat de hersenen dit niet kunnen omzetten in duidelijke motorische feedback.
Bij centrale coherentie gaat het om het samenvoegen van allerlei informatie waardoor we een context en betekenis kunnen opbouwen. Bijvoorbeeld: om over de bank te springen moet ik meer kracht zetten dan om over een touw te springen. We leiden informatie af uit de omgeving om op basis daarvan onze motorische handeling aan te sturen. Laat nu net dat afleiden van informatie erg moeilijk zijn voor kinderen met autisme.
Mijn beste tip om de motorische ontwikkeling te stimuleren is oefenen, oefenen, oefenen. Liefst enkelvoudige oefeningen die slechts 1 (deel)vaardigheid per keer trainen. Zonder druk, zonder sociale regels, zonder spelregels en zonder gevaar, zodat alle aandacht kan gaan naar het onder de knie krijgen van die éne (deel)vaardigheid.
Om de motoriek van je kind te stimuleren kan je hem/haar laten deelnemen aan Autispel. Hier spelen we in kleine groepjes om de motoriek, sociale vaardigheden en communicatie van kinderen met autisme te stimuleren.
Maar je kan ook thuis aan de slag gaan. Maak gebruik van de interesses van je kind en speel zelf ook mee! Teken eens een eenvoudig hinkelparcours in de tuin, leg wat obstakels neer om over te springen, ga naar de speeltuin op een rustig moment, ga eens wat dichter of verder staan als je met de bal naar elkaar gooit. Oefenen van de motoriek is met andere woorden een ideale motivatie om nog wat meer met je kind te spelen en zo zelf ook te genieten van het samen bezig zijn.
Veel plezier!
